Ton van Leijen uitgeroepen tot dorpsdichter van Oldebroek

[Redactie]

Schuur onder monumentenzorg
t.g.v Open monumentendag 13/14-09-2025

daar sta je dan tegen
je ingewanden aangeschurkt
als vers van de schroothoop;
parasiterende creosootvreter,
je laat het je aanleunen,
al die troep eeuwloos rustend,
woelmuisbestendig nestenrag;
je spanten spannen niet meer
als ooit, je gaat uit je dak;
provocerend sloopverzoek
op schuurpapier; functioneel
toch nog cameratrekkende
getuige van vergangen tijd
daar sta je dan voor
open

©Ton van Leijen

[Redactie]

Program van eisen

er gaat veel mis, wij ruiken onraad,
eisen dus actie tegen misdaad,
onrecht, maar geen zwart-wit beleid,
daarvoor zijn wij te nuchter; wel eisen
we de nacht op en evengoed de dag,
want ook daar gaat veel fout

ook eisen wij dat opvoeders
hun kinderen niet grootbrengen
uit zelfexpressie, maar met veel
deugden, zodat wij allemaal
kunnen genieten van die
opkomende sociale aanwinst

daarbij eisen we ook dat een man
een vrouw niet ziet als iets om
op los te gaan, maar als iemand
die het leven een onmisbare kleur
geeft, dus nooit kan ontbreken
in een wereld van respect en recht

bij al wat scheef gaat is het zaak
flink door te eisen; dat eisen we
van de ander, de buur, de overheid;
ja er valt veel te eisen, maar al gauw
confronteert het ons ermee dat ook
van onszelf veel wordt geëist

en dan ontstaat zomaar verlegenheid;
zodra we hoge eisen stellen aan onszelf
worden die eisen al gauw zachter,
lager, realistischer, verstandiger, en kan
zelfs ons geweten een nieuwe rol spelen
naar onszelf, en wie weet naar de ander

©Ton van Leijen

[Redactie]

Tussen eenzaamheid en verbinding

dorp, mag ik even naar je kijken,
op afstand, beschouwend?
ik zie de gestalten in jou, in deze tijd,
hun tijd; welk besef hebben ze, durven
ze jouw dorpsverband in te ademen?

dorpsbewoner: hoe goed weten anderen
waar je bent of wat je doet?
bevordert jouw anonimiteit dat je in stilte
heel alleen, kwijnend verdriet draagt?
kan niemand je in kaart brengen?

ken je geluk, of is je ziel misschien
gekneusd, verwaarloosd, weggeduwd?
ontmoet je op je pad begrip of niet,
heb je iemand met wie je iets deelt
of zit je daar niet op te wachten -zeg je- ?

maar misschien ligt het nog anders,
ben je in je schulp gekropen, gebukt
onder onzekerheid, worstelend met
wat je nog voorstelt in een wereld
die prima doordraait zonder jou

ik weet het niet, ieder van ons kent
daarin eigen beperkingen, en evengoed
kent de ander ook mij niet;
te vaak zijn we als panelen die langs
elkaar schuiven maar elkaar nooit raken

welke vetes hebben zich gevormd, wie
zijn waarom uit elkaar gegroeid, welke
drempels opgeworpen, welke twist
nooit uitgewoed, welke gegraven
loopgraaf blijkt een kuil voor jezelf?

boezemt de harde toon, op straat
of op de socials, jou angst in? ben je
misschien zelf een gemangelde die
anoniem van zich af tekst, met modder
gooit of uit onmacht scheldt?

de vraag zal in jou, mij en elk dorp leven:
hoe bereiken we samenleving te zijn?
niet als knikkers in een zak die van buiten
er wel kleurig uitzien maar glad en kil
elkaar uitsluiten, onverschillig laten

de uitdaging staat fier overeind:
kunnen we elkaar de ogen openen
opnieuw, of voor het eerst, voor
wie bekneld raakt in de verwarrende
werkelijkheid die levens overschaduwt

zo zoeken we beweging, als individuen,
werkgroep, instituties, ja wie niet,
om er voor iedereen te zijn; hoe simpel
kan het wezen, met spellen, praathoeken,
door te eten, te sporten, te zingen

met de wens: laat een week van verbinding
uitlopen, uitgroeien tot een maand,
een jaar, liefst een mensenleven lang

©Ton van Leijen

[Redactie]

Het hoofd buigen

het lijkt een onontkoombaar feit:
wie vrede wil moet durven vechten;
alleen wie zich bewapent, schrap zet,
toont zich niet te laten knechten

wat zou ik graag meer pacifistisch zijn,
een mond vol vrede, ontwapenend wezen,
niemand kapittelen, de les te lezen
als beste antwoord op venijn

naakt realisme dwingt me echter
tot inzicht dat dit zo niet werkt;
ik ben ook van mezelf geen vechter
steun daarom dat ons leger wordt versterkt

ik buig het hoofd voor wat geboden lijkt
zonder te weten of het werkt

©Ton van Leijen

[Redactie]

Najaarsbos

de dagen krimpen weer tot kort
het najaar laat mij dromen
ik kijk naar wat veranderd wordt
de tinten van de bomen
eerst blijven ze zo kleurig staan
maar leggen dan een loper
waarover mensen kunnen gaan
roodbruin, saffraan en koper

nat is het blad, modder en mos
weg schaduwdek, weg lover
metamorfose van het bos
de kale stammen blijven over
en wat een jaar verborgen bleef
dat komt nu weer in 't zicht
zwammen en sporen zijn op dreef
verwekt door najaarslicht

krachtige wind als ruggensteun
diep in je kraag gedoken
takken buigen met gekreun
de zwakke worden afgebroken
kastanjes in een nieuw bestaan
uit stekelbast verlost
als ogen glanzen ze je aan
schoonheid die niets kost

je bent de zomer niet vergeten
maar lange warmte is voorbij
wortels door schimmels aangevreten
woelige kruiperij
insecten als een speldeknop
een scheppingsgalerij
het blij besef komt in mij op
dit is voor jou en mij

©Ton van Leijen

[Redactie]

Politiek op een keerpunt

goed bestuur, veel werk verstouwen
blijkt niet voor iedereen weggelegd;
verkeerd stemgebruik, zelfs plat en slecht,
brengt tot nulpunt het vertrouwen

de wens blijft dat wie wordt gekozen
recht en landsbelang voor ogen heeft,
naar vrede en bestaansrecht streeft,
opkomt voor de machtelozen

misschien dat eerst het zieke uit moet woeden
totdat de kiezer heeft geleerd
dat populisme heilloos is, verkeerd,
en voor herhaling zich wil hoeden

zoals de Griekse fabel leert
dat uit de as het nieuwe kan verrijzen
-al wordt dat dan geen Steen der Wijzen-
straks een stabiel bestuur zich installeert

©Ton van Leijen

[Redactie]

Helpdesk voor zwevers
Klein stemadvies

er valt wat te kiezen in ons bestaan;
het rode potlood kleurt de toekomst,
dus hoe rechtvaardig, solidair, veilig
en leefbaar ons land blijft of wordt

zwevers doen er verstandig aan
op tijd te landen en hun stem niet
in handen te leggen van haatbrengers
of bestuurders die zeggen dat jij dat wilt

tip: staar je niet blind op je favoriete
onderwerp, persoon of kritiekpunt;
kijk vooral naar wat je erbij krijgt
waar je misschien niet op zit te wachten

zeg nooit dat het één pot nat is
want je wilt jezelf geen brevet
van onvermogen geven; dus probeer
eens kieskompas of lees programma’s

kies geen afstandscheppers, maar kleur
voor vrede, redelijkheid, menselijkheid,
beschaving, verbinding en toekomst,
steun bewakers van onze democratie

stem niet uit onderbuikgevoel
blijf niet aarzelen tot je kans verkeken is
kies met twee benen op de grond
geef kleur aan onze samenleving

©Ton van Leijen

[Redactie]

Koe

in de kille vroegte
snuift de blaaskaak
boersgoedig haar damp
over hek en draad

de lange roze tong likt
haar schonkige natneus;
ik probeer een aai,
ze trekt niet terug

een warm gebaar
nu zon nog wacht;
ik ga, ze kijkt me na,
zij koe, ik wandelaar

©Ton van Leijen

[Redactie]

Droomvlucht

komend van het randmeer
plukt de wind je van de grond,
voert je mee als op de rug
van een kraanvogel, neemt
hoge vlucht bij de Gelderse
sluis, valt dan en geselt
het poldergras, dwingt eenden
in hun rietland tot schuilen,
raast voort, laat Kerkdorp
met rust, spaart Oosterwolde,
koerst na Eekt op Lapstreek,
beroert grillig de Loose bomen,
neemt over sprokkelland, hoeven
en huizen de wijk, ontziet deze
keer de Hogenbrink, negeert
dwars over Wezep Duivendans
en zoekt de Voskuil, luwt dan
in omslaande stemming, tempert
voorbij Hattemerbroek, legt zich
aan de IJssel erbij neer, lost jou
en laat je tot jezelf komen;
ontwaakt, beduusd, besef je:
mijn gemeente in quickscan,
het was een droomvlucht

©Ton van Leijen

[Redactie]

Najaarswens

vandaag omhoesde ik de grote
parasol, borg ik de tuinset op,
ik rommelde wat in de marge,
mompelde iets over winterstop

morgen nog een keer het gras
gemaaid, de kliko volgestouwd,
straks sprokkelen naar aanwas
voor het bezwaarde kachelhout

de herfst dwingt me te capituleren;
het leven wordt intern gericht
met mijmerwerk boven de boeken
bij flakkerend geurkaaslicht

ik waagde het erop te vragen,
een plat verzoek maar toch intens,
om nog een paar nazonnedagen,
en kijk: vandaag vervult die wens

©tonvanleijen

[Redactie]

Woningzoekende

een huis wordt al gauw mooi gevonden
voor wie een woning zoekt
waarde wordt elk jaar bijgeboekt
vastgoed is conjunctuurgebonden
ook als men zelf er slecht van slaapt
al likt men ook gekwetst zijn wonden
een huis wordt al gauw mooi gevonden
als nipte kansen worden weggekaapt
wordt toch de moed bijeengeraapt
geldelijk vermogen bijeengeschraapt
zichzelf de broek weer opgebonden
herwonnen lef, een nieuwe ronde
een huis wordt al gauw mooi gevonden

©tonvanleijen

[Redactie]

Wolkbreuk

loodrecht, in geschuierde gordijnen
braakt het gesloten firmament
een stortvloed hemelwater
uit wolken gekleurd als oud tin

golf na golf geselt haaks de aarde;
een gesloten uitspansel, zwanger
van opgespaarde voorraden, leegt zich
op alle groen, huizen, dieren, mensen

dit geweld negeert onze route;
hemelgestuurde kracht zet ons stil
op blanke straten en bruisende goten
waarin putdeksels beginnen te dansen

verpletterend gekletter isoleert,
dwingt onverbiddelijk tot onderbreking
van ons verlangen naar zo meteen,
totdat het zwerk is uitgeraasd

even snel als het kwam neemt het af:
de plassen en riolen komen tot rust,
het loodgrijze plafond scheurt open,
bevrijdende zon breekt zich baan

©tonvanleijen