Ton van Leijen uitgeroepen tot dorpsdichter van Oldebroek

[Redactie]

Ode aan onze pleinen

hier geen Ramblas of San Marcoplein
als koopgoot of om te flaneren
geen Leicestersquare, Alexanderplatz
of andere hooghistorische sferen

ons geheim zit in het kleine
zonder een Champs-Élysées-arcade:
Raadhuis-, Lambertus- Meidoornpleinen
Sint Nicolaasplein en Mariënrade

sportclubs bieden ons hun Malieveld
als een vertrouwd passe-partout
een Hyde Park is dus overbodig
voor onze aubade, kermis, barbecue

open ruimten zijn van waarde
voor weekmarkt, ijsje, blaasmuziek
dankzij hun eigen culturele rol
eigenheid en plein public

©Ton van Leijen

[Redactie]

Waterwesp

op het stilstaand, doodse water
rudiment van een verwaarloosd vijvertje
geen pomp, geen puls, geen leven
daalt een wesp, landingsgestel uit

terwijl de vleugels schuin omhoog staan
zoals de pootjes omlaag strijkt ze neer
staat op het oppervlak en drijft met de wind
surfend naar een onzekere toekomst

terwijl ze doet wat ik niet kan zien: drinken
op een mintzilveren presenteerblad
vredig, geen steekje los, maar ook hier
is een privilege nooit lang alleenrecht

haar privé-biotoop moet ze snel delen
in hoog tempo volgt een omslag in komen
en gaan van dorstige soortgenoten
ze incasseert, tolereert, of weet niet beter

©Ton van Leijen

[Redactie]

Wankelende beschaving

dit zijn de jaren van zelfrechtvaardiging
scherp aanwijzen hoe ver weg anderen
vroeger dus, fout waren
dachten we

excuses die laten zien hoe zuiver
ons oog nu is voor wat slecht was
bij onze helden, rond de slavernij
denken we

zodat vooral duidelijk wordt
hoe weldenkend we zijn en zeker
aan de goede kant staan
denken we

maar bij ongedocumenteerden
en wie hun tot naaste willen zijn
tot crimineel maken
zijn we terug bij af

de grens tussen beschaving
en barbarisme blijkt dun

© Ton van Leijen

[Redactie]

Terug naar de natuur

je moet gewoon dwars
door moerassen, bosjes
struinen, zonder sturing
door asfalt of klinkers

ver dwalen in de ruimte
boom tussen de bomen
pad met de padden
zwaluw met de zwaluwen

kijk naar de snoekbaars
sta stil tussen het riet
ren als een haas
banjer als een hond

opgewonden, losgelaten
moe gerend, dorstig
terug, en dan zeggen
ik heb geleefd

©Ton van Leijen

[Redactie]

Begraafplaats

ik bezoek de Bovenheigraafakker
alleen, afgezien van een verre delver
omgeven door struiken die ruiken

naar afscheid, de zerken voegen zich
in het gelid als een pianomanuaal
waarover de wind uit het morgenland

een lied fluistert van rust ‘herinner mij,
zoek me hier niet maar je mag
natuurlijk je verdriet verbloemen’

de graven en stenen zijn gevuld
met namen, herinneringen, gezichten
kennissen, familie, geliefden passeren

elk jaar dijen de rijen uit en navenant
groeit naast herkenning het besef
hoe meer stenen hoe meer je hier liet

het is een zelfgezochte confrontatie
waarbij voor je ogen de stoet van wie
voorgingen in het geheugen levend blijft

©Ton van Leijen

[Redactie]

Zomerpret (een luchtbedsonnet)

deze weken zie je ons weer
-en dat is ook de bedoeling-
voor ontspanning en verkoeling:
op of in het Veluwemeer

of ook vertier op Heerderstrand
ontsnapt aan het bedompte huis
de buis of klus aan het fornuis
nu vrij, met oortjes, ochtendkrant

als variant zwembad in tuin
zolang je daarin bovendrijft en
ademhaalt wordt je wel bruin

hoofd boven water of kop in het zand
gezonnecrêmeerd, ravissant gebrand
zo zijn wij recreant

© Ton van Leijen

[Redactie]

Oeverloos dromen

in het water van je eigen bestaan
je een boot voelen, hart en geest
laten meenemen

langs bloeiende boorden en
drijvende lelies; het geluid van
onhoorbare wind

die je levensrivier loom en traag
laat bewegen, kabbelend water
laat knabbelen aan riet en wier

meedrijven naar door einderwarmte
vaag trillende azuren horizonnen;
kleine forens in de schepping

oplossen in zomerdromen, met twee
handen in ondiep water
bodem opscheppen

het zand schurend laten sijpelen
door je vingers; geen enkele
behoefte af te meren

©Ton van Leijen

[Redactie]

Oogstfeest 2025

oogsten is binnenhalen wat volgroeid is
we zaaien, planten, enten, snoeien
totdat het rijp en eetbaar wordt

de eerste oogst: groene gewassen,
fruit op stam, granen in soort en kleur
voedsel voor ons en al wat leeft

binnenhalen is hard werken, brengt mensen
op de been, het land moet schoon,
de opslag vol, dan de voldoening

dat vraagt om feest en kijk: je ziet
uit alle hoeken vierders komen; herkenning,
kinderen lachen, klompen klepperen

onze sector zet toon, de burgemeester opent
het buffet van deze culturele maaltijd
een bont en zeer gevarieerd menu

het oude ambacht komt tot leven,
je kunt hier dorsen, ploegen, binden zien
of erfgoedveiling, klederdracht

vee wordt gekeurd per soort, met shows,
vertier, plezier, prijzen, lekkernijen
tractoren ronken, country music klinkt

kom, kijk, ontmoet, geniet!

©Ton van Leijen

[Redactie]

Een icoon ging heen
bij het overlijden van Dini van de Velde

hoe vreemd nu Dini ons ontvallen is
een lege plek blijft achter
bij onze taal was zij een wachter
streekcultuur haar beeltenis

haar inzet was op breed terrein
ze bood historisch vergezichten
om dialect of stamboom toe te lichten
moest je bij haar met vragen zijn

motor en spil in de Broeklanden
steevast verbonden aan de Bovenstreek
toneel, ‘anschoev’n bie’, koffie, cake
in eenvoud kwam haar veel uit handen

de eigenheid die voor haar telde,
ze was markant, groot in het klein;
zo ook haar huisje aan de waslijn,
kenmerk van Dini van de Velde

Ton van Leijen

[Redactie]

Over tijd

er is met tijd iets vreemds:
niet grijpbaar, maar we hebben
er zeeën van, een mond vol,
doen er van alles mee

we nemen de tijd voor tijdrovende
zaken, doden zelfs tijd in wachtkamers
van Isala, willen geen tijd verspillen,
eten geen voedsel over tijd

we ordenen hem in blokken
met klokken, schema’s, stopwatch,
een tel, oogwenk of moment,
een minuut, een eeuw, koffietijd

is niet tijd de klok van onze psyche
zoals bij de sporter die geen tijd
verliest een goede tijd te maken
pas bij een ramp staat de tijd even stil

Wijsheid leert dat er een tijd is voor alles
zoals om te baren en om te sterven
we deinen op het tij van eb en vloed
en hopen op betere tijden

goed; ik nam tijd voor het ongrijpbare
maar ervoer mist en onvermogen
om er met woorden vat op te krijgen
misschien kan ik mijn tijd beter gebruiken

©Ton van Leijen

[Redactie]

Cultuur is ontmoeting
Gedachten bij Kunststreken augustus 2025

we leerden het al vroeg: cultuur
ontstaat zodra de mens
zich inlaat met natuur;
het is een Genesis-gegeven

zo hebben wij dus breed, schier
onbeperkt speelveld voor handen
om te vormen, te verbeelden,
te verwoorden of te ondergaan

de kunstenaar die exposeert
ervaart dubbel voldoening
in scheppen en vertonen,
synthese met bezoekers

wie zingt, speelt, schildert, dicht
of toeschouwt aan de zijlijn
laaft zich en koestert hoop,
ontmoet de mede-dromers

©Ton van Leijen

[Redactie]

Hoop

en dan, vandaag, morgen
waaruit put je nog hoop
bladzijden in je hoofd
door anderen volgeschreven

er is verzet nodig, het leven
biedt meer dan een dagkoers
generaties die volgen zullen
ons narekenen, afrekenen

op wat we hen nalieten
liever doorgever zijn
van hoop, boodschapper
van moed, weerstandbieder

dus naar de kwekerij
een Lutherboompje kopen
gras maaien, pappardelle koken
mijn dierbaren koesteren

ik kan de wereld niet redden
wel afstand nemen van onrecht
vredestichter in het klein
met Hoop als perspectief

©Ton van Leijen

[Redactie]

Uitnodiging

kom, ga eens mee in mijn geest,
een kijkje in de gedachtenkeuken;
stoor je niet aan de rommel

je ziet meteen de losse gedachten
wachtend op vervolg; veel beginsels,
invallen, onafgemaakte zinnen

nogal wat woorden van fascinatie
en liefde, ze strijden om voorrang
boven de verdrongen complexen

met onontkoombare weggedrukte
angst of ze niet ongeremd loskomen
als ouderdom je geest ontregelt

een stapel aarzelingen achteloos
naast de wat-kan-het-mij-schelen-
momenten, net op tijd ingeslikt

je ziet: het is nogal een chaos,
een zootje ongeregeld dat roept
om rijping, ordening, prioriteit

maar wie begrijpt zijn eigen geest;
juist dichten vergt verbeeldingskracht
dat had je denk ik al verwacht

leuk dat je er was; kom gerust nog eens,
hoewel ik vaak afwezig ben
(in de geest bedoel ik)

©Ton van Leijen

[Redactie]

Schapenmarktballade

ik ben een ooi en sta te kijk
als onderdeel van het vermaak
dat mijn naam draagt maar ach,
wat stro, een dranghek, ‘t is te doen

Broekkarmse verdringt mijn marktwaarde;
over inbreuk op mijn merkrecht
hoor je me niet; werd er overigens ooit
een ram Bertus genoemd?

kijkers zijn de kwaadsten niet,
ze passeren lachend; ik hoor
iets over makke schapen in een hok,
maar vaak kun je de kont niet keren

er zijn tractoren, er is theater,
maar wij blijven op onze qui-vive:
geen van ons wil het bokje worden
met een slachthuis om de hoek

wel houdt het me op de hoef
dat kinderen me graag aaien
of kroelen in mijn vacht:
heerlijk vrolijk tegenwicht

ik heb een zacht gemoed
en een blatende gezondheid;
zo wacht ik in mijn winterjas af
wat er boven de markt hangt

©Ton van Leijen

[Redactie]

Kasteel Puttenstein

een festival! Magie leeft op;
een schrijfster roept het wakker,
biedt het kind in ons vrij spel

een gouden kans, historie herbeleven;
geen draak, maar wel een plunderaar,
een saboteur, een schaamteloze rover

speurders vonden nog restanten,
maar aan de Polweg wonen nu alleen
vredelievende en bevrijde horigen

geen slotgracht, muur of schansen meer,
geen kerker, schandblok of donjon,
slechts vee, een tractor, zwaluwen

maar het verhaal gaat door
en wie Reservekinderen leest
voelt zichzelf weer even ridder

dus wie wil niet ten aanval?
ontzolder het zwaard, bestijg het ros:
genoeg onrecht vandaag te bestrijden!

©Ton van Leijen

(Op 13 september 1375, 650 jaar geleden,
werd kasteel Puttenstein verwoest)